Elisabeth Kubler-Ross: de 5 fasen van rouwverwerking
Elisabeth Kubler-Ross onderscheidde in het rouwproces 5 fasen. Het gaat dan om de fasen: ontkenning, marchanderen, woede, verdriet en depressie en aanvaarding. Ze beschouwde een rouwproces niet als een lineair proces dat iedereen stap voor stap doorloopt. Sommige mensen slaan een of meer van de 5 fasen over, anderen hebben langer voor een bepaalde fase nodig of keren tijdelijk weer terug naar een eerdere fase. Ook verlieservaringen uit het verleden bepalen mee hoe iemand vandaag de dag omgaat met rouw.
De focus van de 5 fasen van Elisabeth Kubler-Ross lag op stervensbegeleiding, de vijf fasen zijn echter ook herkenbaar in elke emotionele reactie op persoonlijk verdriet en verandering.
Fase 1 – Ontkenning: ‘Dit gebeurt niet bij mij’
Ontkenning is een bewuste of onbewuste weigering om de realiteit onder ogen te zien. Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. Het helpt om zelf te bepalen in welk tempo het verdriet wordt toegelaten. We laten niet meer binnen dan we aankunnen. Sommige mensen blijven echter ‘opgesloten zitten’ in deze fase.
Fase 2 – Marchanderen: ‘ik beloof een betere persoon te worden als…’
Dit is de onderhandelingsfase. Men denkt bijvoorbeeld; als ik vanaf nu heel aardig ben voor iedereen dan kan ik mijn kinderen nog wel zien opgroeien. Vaak is de hoop (op herstel) een grote drijfveer.
Fase 3 – Woede: ‘Waarom met mij’
Als de waarheid tot iemand is doorgedrongen ontstaat er vaak boosheid. In deze periode is de rouwende meestal moeilijk te benaderen. Onder de woede ligt de pijn.
Fase 4 – Verdriet en depressie: ‘Ik geef het op’
Wanneer de realiteit geaccepteerd wordt komen gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid naar boven. Vaak dienen verliezen uit het verleden zich weer aan. De rouwende is bijna niet meer te bereiken. Men kan behoefte hebben aan het steeds weer uiten van het verdriet. Op de bodem van het verdriet lift vaak woede. Onderdrukte woede is vaak de oorzaak van een depressie.
Fase 5 – Aanvaarding: ‘Ik ga verder met mijn leven’
Als iemand voldoende tijd en vaak ook enige hulp heeft gehad om door de genoemde fasen te gaan, begint men de realiteit te accepteren. Er komt berusting en men kan loslaten. Loslaten is niet hetzelfde als vergeten. Het is het verlies in het rouwproces een plaats geven en verder gaan.